Con buôn lách luật buôn 'hàng khói', công an vạch rõ điểm hở pháp lý

Dưới góc độ pháp lý, ông Hưng phân tích, các thành phần tìm thấy trong tinh dầu thuốc lá điện tử thu được khi gây ra sốc cho một đối tượng nào đó đều liên quan đến chất ma tuý.

LTS: Nhiều học sinh, sinh viên cho rằng, thuốc lá điện tử không độc hại lại thơm miệng, thể hiện sự sành điệu. Thực tế, ngoài lượng nicotine được “chế” đa dạng, chất tạo màu, mùi hấp dẫn… các chuyên gia còn phát hiện trong một số mẫu thuốc lá điện tử có ma túy tổng hợp và các chất nguy hại khác.

Tuyến bài “Thuốc lá điện tử, hiểm họa khôn lường” của VietNamNet nhằm cung cấp thông tin về thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử ở người trẻ và hậu quả từ việc sử dụng loại thuốc lá này. Loạt bài cũng góp tiếng nói để cơ quan quản lý Nhà nước có biện pháp kịp thời bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
 

Lực lượng công an cho rằng, tinh dầu bơm vào thuốc lá điện tử gây nguy hại lớn đến xã hội. Kẻ xấu sẽ dùng con đường này để đưa ma tuý vào đời sống của giới trẻ. Vì thế trong lúc chờ Nhà nước hoàn thiện về luật thì các ngành như công an, giáo dục, y tế, quản lý thị trường và cả gia đình… cần áp dụng ngay các “lệ” để “cấm” học sinh dưới 18 tuổi sử dụng loại chất gây nghiện này.

Nhiều học sinh vào thẳng trung tâm cai nghiện

Ông Nguyễn Hải Hưng, Giám đốc Trung tâm Lao động Xã hội Gia Minh, TP Hải Phòng phân tích: “Thời gian qua, trung tâm ông tiếp nhận nhiều đối tượng là học sinh vào cai nghiện vì sử dụng thuốc lá điện tử.

Các cháu vào đây có đầy đủ các biểu hiện lâm sàng của một người nghiện ma tuý thông thường. Cụ thể, học viên phải trải qua giai đoạn cắt cơn vất vả, liên tục xuất hiện ảo giác, ngáo. Những tác động xấu lên cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh rất nghiêm trọng.

Với vai trò là một cán bộ công an làm công tác cai nghiện lâu năm, tôi thấy vô cùng lo lắng”.

Theo ông Hưng, thuốc lá điện tử hiện nay bán công khai trên thị trường. Việc học sinh mua được nó rất dễ, giá thành rẻ nhưng hậu quả sau khi sử dụng để lại cho giới trẻ là khủng khiếp.

“Qua khai thác bệnh lý, lịch sử sử dụng thuốc lá điện tử của những cháu vào trung tâm, tôi nhận thấy nguyên nhân chủ yếu là do mất cảnh giác, tin vào lời bọn bán thuốc và bị bạn bè rủ rê.

Ban đầu các cháu nghĩ hút không gây nghiện, nếu có nghiện thì cũng chỉ lệ thuộc như thuốc lá bình thường. Đến khi xuất hiện ảo giác, loạn thần, cơ thể suy sụp mới nhận ra thì đã muộn. Lúc này người sử dụng phụ thuộc hoàn toàn vào chất gây nghiện”.

Công an chỉ điểm “hở” của pháp lý để con buôn lách luật

Dưới góc độ pháp lý, ông Hưng phân tích, các thành phần tìm thấy trong tinh dầu thuốc lá điện tử thu được khi gây ra sốc cho một đối tượng nào đó đều liên quan đến chất ma tuý. Đặc biệt, nó gây ra cho người sử dụng các triệu chứng lâm sàng như một người sử dụng ma tuý khác.

Dù chưa thể định danh nó là ma tuý tổng hợp nhưng cũng phải nâng mức cảnh giác với nó như một dạng mới của chất nguy hại này.

Tuy nhiên, hiện nay hành lang pháp lý để xử lý người sử dụng tinh dầu thuốc lá là chưa có. Vì thế phía cơ quan công an gặp rất nhiều rào cản để đưa tinh dầu thuốc lá vào diện theo dõi, xử lý như một chất ma tuý đã có trong danh mục được nhà nước công bố. Nó chưa có tên trong danh mục cấm thì không thể xử lý được.

Ông Hưng nói thêm, một hạn chế hiện nay khiến cho các ngành chức năng phải chóng mặt ứng phó với nhóm buôn bán ma tuý tổng hợp là phương tiện tìm chất gây nghiện trong các hợp chất chưa nghiên cứu kịp với thực tiễn.

“Một thiết bị chuyên dụng sản xuất ra để xét nghiệm đọc được chất A (A là chất ma tuý có trong danh mục cấm- PV) nhưng đối tượng buôn bán lại pha trộn các hỗn hợp chất hoá học khác tạo ra chất AB. AB là hoạt chất mới có tính chất gây nghiện, gây loạn thần nhưng tên gọi lại nằm ngoài danh mục cấm.

Thủ đoạn của các đối tượng này rất tinh vi. Chúng nghiên cứu rất kỹ các yếu tố pháp lý để len vào các khe hở của luật. Từ đó đưa ma tuý bằng nhiều cách xâm nhập vào giới trẻ hiện nay, mà thuốc lá điện tử là một nguy cơ cao”, ông Hưng phân tích thêm.

Thượng tá Lê Minh Hoàn, Trưởng Công an huyện Tứ Kỳ, Công an tỉnh Hải Dương cũng phân tích: “Thiếu hành lang pháp lý khiến cho chúng tôi trong quá trình ngăn chặn chất gây nghiện nhiều dạng xâm nhập giới trẻ gặp rất nhiều khó khăn.

Công tác giám định có thể tìm ra được chất hoá học độc hại trong thuốc lá điện tử nhưng khó xử lý, vì nó chưa có tên định danh trong danh mục cấm.

Thuốc lá điện tử nguy hại hơn rất nhiều so với thuốc lá thật. Chúng ta đang phòng chống thuốc lá truyền thống thì càng phải nâng cao tinh thần đẩy đuổi thuốc lá thế hệ mới này trong sinh hoạt của giới trẻ”.

Soạn ra quân định, quy chế ở từng đơn vị trong khi chờ luật hoàn thiện

Trao đổi với PV VietNamNet, một đại tá công an TP Hải Phòng, người gắn bó nhiều năm với công tác cai nghiện cho biết: “Tinh dầu thuốc lá điện tử hiện nay có rất nhiều loại. Nó được tẩm bởi các loại tinh dầu khác nhau không được kiểm soát. Nhưng nó có tính chất gây nghiện, gây loạn thần, ảo giác cho người sử dụng. Nó kích thích vào hệ thần kinh khiến con người biến đổi nhân cách, thói quen sinh hoạt.

Việc xác lập được các danh mục chất ma tuý với nhóm này luôn đi sau sự có mặt của nó. Vì thế trong lúc chưa có chế tài thì phải phòng ngừa. Kiên quyết ngăn cấm giới trẻ dùng thuốc lá được tạo ra từ các chất hoá học chưa được kiểm soát”.

Chưa có “luật” thì dùng “lệ”, vị Đại tá này nóng lòng đề nghị: Dùng tất cả các quy định đã có của luật pháp để soạn ra một quy định của “lệ” để đưa vào nội quy nhà trường, đơn vị, doanh nghiệp nhằm không cho các chất hoá học có tính chất gây nghiện trong tinh dầu thuốc lá phát tác gây hại cho tương lai xã hội. 

Ông nói, “Trong lúc chờ ngành công an, y tế đặt tên đúng cho nó thì ngành giáo dục phải quyết liệt tạo ra một hàng rào kỹ thuật để ngăn chặn tình trạng học sinh của mình dùng thuốc lá điện tử.

Nội quy của nhà trường gắn vào những điều cấm làm để học sinh thấy được tính nghiêm trọng, tác hại của thuốc lá điện tử. Từ đó gia đình, đoàn thanh niên, truyền thông… phải cùng khơi vào tiềm thức của giới trẻ để chúng tránh xa loại chất hút vào gây nguy hại cho sức khoẻ lẫn tinh thần này”.

Thuốc lá điện tử chưa được phép nhập khẩu vào Việt Nam

Theo Công văn 3353/TCHQ-GSQL năm 2022 Tổng cục Hải quan thì đơn vị này đã có những ý kiến liên quan đến việc quản lý mặt hàng thuốc lá nhập khẩu.

Bộ Công Thương cũng đã ban hành một số công văn hướng dẫn quản lý mặt hàng thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng). 

Về việc này, Tổng cục Hải quan có ý kiến như sau: Tổng cục Hải quan đã có công văn 2091/TCHQ-GSQL gửi Cục Hải quan các tỉnh, thành phố nêu rõ: việc nhập khẩu mặt hàng thuốc lá điếu điện tử được quản lý như đối với mặt hàng thuốc lá nhập khẩu…Theo đó, chỉ Tổng Công ty thuốc lá Việt Nam là thương nhân được phép nhập khẩu mặt hàng này. 

Hiện nay, mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá điếu loại không cháy, sử dụng cho tẩu IQOS và tương tự…chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu vào Việt Nam.

Bộ Công Thương đang nghiên cứu để báo cáo Thủ tướng Chính phủ quy định quản lý các mặt hàng nêu trên. Do đó, mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá điếu loại không cháy, sử dụng cho tẩu IQOS và tương tự chưa được nhập khẩu vào Việt Nam.